علیرغم سیگنال‌های مخرب علیه مسکو، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در دیدار با ولادیمیر پوتین همتای روس، به دنبال راهی برای ایجاد ثبات نسبی در روابط دو کشور است.

«جو بایدن» رئیس جمهور دموکرات آمریکا در جریان برگزاری کمپین انتخاباتی خود شعارهای بلند پروازانه‌ای در راستای تغییر در سیاست خارجی ایالات متحده سر داد که تنها با گذشت چند ماه از زمان تصاحب سمت ریاست جمهوری این کشور، ظاهراً وی نیز مسیر ترامپ را در پیش گرفته و در حال عقب‌گرد سریع از وعده‌های انتخاباتی خود است.

از جمله، وی در ابتدای به قدرت رسیدن خود وعده داد که تمام تلاش خود را برای تمدید پیمان استارت با مسکو به کار بسته و تنش‌های میان ایالات متحده و روسیه را از طریق مذاکره کاهش خواهد داد. اما تنها کمی بعد، رویکرد بایدن در قبال روسیه آن چنان تند و خصمانه شد که می‌توان گفت حتی در دوران ترامپ نیز تقابل میان دو کشور هیچگاه تا این حد جدی نبوده است. مواردی همچون حمایت همه جانبه آمریکا از «الکسی ناوالنی» و افزایش تمهیدات نظامی واشنگتن و ناتو در دریای سیاه در راستای حمایت از اوکراین برابر روسیه، همگی حاکی از وخامت اوضاع در روابط میان مسکو و واشنگتن است.

با تمامی این اوصاف و سختگیری‌های ظاهری رئیس جمهور جدید آمریکا در قبال مسکو، این سوال در ذهن متصور است که آیا تقابل دولت جدید آمریکا با روسیه تا این حد جدی است یا بایدن صرفاً به دنبال اطمینان از مهار روسیه بوده و به جز مساله روسیه، از مشکل اساسی دیگری در عرصه سیاست خارجی رنج می‌برد؟!

اما شاید مهمترین موضوع در این میان، قرار دیدار رؤسای جمهوری آمریکا و روسیه در سوئیس مهمترین موضوع در روابط میان دو کشور باشد که علیرغم استقبال هر دو طرف از برگزاری این دیدار، در عین حال خوشبینی چندانی در گفتار کرملین و کاخ سفید به این دیدار وجود ندارد.

اوج این بدبینی‌ها زمانی بود که روز جمعه هفته گذشته، هر دو طرف اعلام کردند که پوتین و بایدن علیرغم رویه مرسوم، پس از دیدار با یکدیگر، نشست خبری مشترک نداشته و هر کدام به صورت جداگانه نشست خبری خود را برگزار خواهند کرد.

انتظار می‌رود مواردی همچون حقوق بشر، کنترل تسلیحات هسته‌ای، مساله اوکراین، حملات سایبری و همچنین اتهام دائمی آمریکایی‌ها علیه روسیه یعنی مداخله در انتخابات ریاست جمهوری این آمریکا، عناوین اصلی دستور کار واشنگتن برای هدایت مسیر گفتگو میان رؤسای جمهوری دو کشور باشد.

جو بایدن در نخستین سفر خود به بریتانیا در روز چهارشنبه هفته گذشته، طی سخنانی گفت که موضوع ثبات استراتژیک هسته‌ای و تنش‌های منطقه‌ای از جمله مواردی خواهند بود که وی در خصوص آنها با پوتین گفتگو خواهد کرد. وی همچنین مدعی شد که رئیس جمهور روسیه را در خصوص مساله حقوق بشر تحت فشار قرار خواهد داد.

همچنین خبرگزاری اینترفکس روسیه نیز طی گزارشی نوشت که بایدن در تازه‌ترین اتهام خود علیه روسیه، مسکو را به دست داشتن در حملات سایبری علیه کارخانجات فعال در صنعت گوشت آمریکای شمالی و استرالیا متهم کرده است.

با اینحال، «رابرت لگوُلد» استاد دانشگاه کلمبیا معتقد است که علیرغم سیگنال‌های مخرب دو طرف علیه یکدیگر، مسکو و واشنگتن هدف مشترکی دارند و آن، ایجاد ثبات در روابط دوجانبه است.

این کارشناس مسائل روسیه همچنین با تاکید بر اهمیت مذاکرات ژنو میان رؤسای جمهور دو کشور، تصریح کرد که مساله کنترل تسلیحات استراتژیک هسته‌ای محور اصلی مذاکرات دو طرف در سوئیس خواهد بود.

از سوی دیگر، انتخاب سوئیس به عنوان کشوری بی طرف که تحریم‌های غرب علیه روسیه را که از سال ۲۰۱۴ علیه مسکو به اجرا در آمده است نپذیرفته، خود نشان از سیگنالی مثبت در اثر بخش بودن مذاکرات محسوب می‌شود. سوئیس پیشتر نیز میزبانی تاریخی رهبران دو ابر قدرت زمان جنگ سرد یعنی آمریکا و شوروی را در نوامبر سال ۱۹۸۵ عهده دار بود که در آن زمان، مذاکرات میان «میخائیل گورباچف» و «رونالد ریگان» نتیجه بسیار مطلوبی در زمینه توافق دو طرف بر سر کنترل تسلیحات هسته‌ای در پی داشت.

البته ژنو بار دیگر، در سال ۲۰۰۹ میزبانی نشست «هیلاری کلینتون» و «سرگئی لاوروف» وزرای خارجه وقت آمریکا و روسیه را بر عهده داشت که کلینتون جعبه‌ای زرد رنگ که بر روی آن دکمه «از نو» نصب شده بود را به نشانه علاقه واشنگتن برای بهبود روابط با روسیه به لاوروف هدیه داد.

همین نقش سنتی ژنو در ایجاد بهبود روابط میان واشنگتن و مسکو از دوران جنگ سرد، می‌تواند به معنی تغییر و یا حتی چرخش دستکم مقطعی در روابط میان دو طرف قلمداد شود.

جنگ سرد جدید میان واشنگتن و چین

اما یکی از نکات دیگری که روسیه را به صورت بالقوه از کانون توجه واشنگتن دور خواهد کرد، موضوع چین و جنگ تجاری میان واشنگتن و پکن است که برخی تحلیلگران از آن به عنوان جنگ سرد جدید یاد می‌کنند. در حقیقت آنچه مسلم است، خطر روسیه در این مقطع زمانی هیچگاه از خطر چین برای آمریکا بیشتر نبوده و ترجیح واشنگتن، رویارویی و تلاش برای محدود کردن قدرت چین است؛ موضوعی که بایدن آشکارا در اجلاس اخیر سران کشورهای صنعتی جهان موسوم به «گروه ۷» در انگلیس به آن اشاره کرده و در حقیقت از موارد اصلی در دستور کار این نشست محسوب می‌شد.

بایدن در حالی پای در اجلاس جی ۷ گذاشت که از همان ابتدا در اندیشه راضی کردن سران دیگر کشورهای صنعتی جهان برای ایجاد جبهه‌ای واحد در برابر چین بود. در همین رابطه ایندیپندنت در گزارشی اعلام کرد که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به سران هفت کشور صنعتی موسوم به «گروه هفت» فشار آورده که همگی هم‌راستا با اتهامات حقوق بشری واشنگتن علیه چین هم صدا شوند.

بایدن امیدوار است با ایجاد ائتلاف‌های همفکر، چین را به دلیل اتهامات حقوق بشری که مطرح می‌کند همچون ادعای سرکوب‌ها در هنگ‌کنگ، سرکوب اویغورها، مانورهای ارتش چین در دریاهای جنوب و شرق چین و استفاده از فشار مالی برای انتقام از منتقدان توبیخ کند.

بایدن از زمان ورود به کاخ سفید در ماه ژانویه، یکی از اهداف خود را همکاری با متحدان ایالات متحده برای مهار چین عنوان کرده است.

در همین خصوص رهبران هفت کشور صنعتی موسوم به گروه هفت در نشست اخیر خود در انگلیس موافقت کردند تا برنامه گسترده‌ای را برای سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه آغاز کنند.

جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا خواستار آن است تا ابتکار عمل زیرساختی جدید جهانی این کشور جایگزینی با کیفیت بالاتر برای برنامه چین باشد. در همین راستا، آمریکا خواستار اتحادی جدید برای رقابت با هزینه‌هایی است که چین صرف زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه می‌کند.