تا پیش از این ضوابط و دستورالعمل خاصی برای عرضه خدمات پیامکی در کشور وجود نداشت و شرکت های ارائه دهنده این خدمات و نیز وزارت ارتباطات به عنوان برقرارکننده زیرساخت های ارتباطی، مشکلات محتوایی موجود در ارائه این سرویس را برعهده نمی گرفتند اما شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهاد سیاستگذار در حوزه فضای مجازی کشور، با تصویب این آیین نامه، الزاماتی برای دست اندرکاران این خدمات تدوین کرد تا ناهنجاری ها و معضلات متعدد در عرصه پیامک های تجاری و تبلیغاتی خاتمه یاید.
پیامک های تبلیغاتی و تقلبی معضلی برای کاربران موبایل
بررسی های صورت گرفته از سوی مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد نشان می دهد که ارائه خدمات ارزش افزوده اپراتورهای موبایل بر بستر پیامک، با هنجارها و نرم های فرهنگی جامعه فاصله دارد که در این زمینه باید ضوابط ارائه این خدمات به مشترکان تدوین شود.
اگرچه آخرین آمارهای ارائه شده از شکایات از پیامکهای انبوه و تبلیغاتی مربوط به سال ۹۲ است، اما شواهد نشان می دهد که بسیاری از کاربران موبایل از دست این پیامکها به ستوه آمده و ضرر و زیان مادی و معنوی بسیاری از این خدمات، به دلیل نوع اطمینانی که در ذهن کاربر ایجاد می کنند، برده اند.
دریافت پیامک هایی با محتوای پزشکی و محصولات بهداشتی، تکنولوژی هایی که در این زمینه تبلیغ می شود، پیامک های تبلیغاتی و تقلبی که در زمینه های مالی و ترغیب مشترکان به استفاده از وام ارسال می شود و بسیاری از آنها منجر به کلاهبرداری و تضییع حقوق کاربران می شود، همچنین پیامک های انبوه و تبلیغاتی با محتوای تشویق به خروج سرمایه ها از جمله مواردی است که روزانه مشترکان بسیاری با آنها روبرو هستند و نمی دانند که کدام یک از این پیامکها درست و کدام نادرست است؛ به این لیست می توان پیامکهایی با محتوای طالع بینی، برنده شدن در مسابقه و قرعه کشی و نیز ترویج عقاید دروغ را نیز اضافه کرد.
در این راستا از سال ۹۲ سامانه ای در مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال با هدف رسیدگی به شکایات مردم در این زمینه راه اندازی شد تا بتواند با این موارد برخورد کند که طبق آخرین آمارهای این مرکز، مشترکان موبایل در بازه زمانی شش ماهه دوم سال ۹۲ بالغ بر ۱۴ هزار مورد شکایت از پیامکهای انبوه و تبلیغاتی به این مرکز ارائه کرده‌اند؛ در این میان البته وزارت ارتباطات نیز آمار شکایت به سامانه ۱۹۵ را روزانه حدود ۴۰۰ مورد اعلام می‌کند که تنها بخش ناچیزی از آن مربوط به پیامکهای انبوه و تبلیغاتی است.
به‌رغم این آمار، اما معضل پیامکهای تبلیغاتی و مزاحمت‌هایی که از طرف این پیامکها برای بیش از ۷۰ میلیون مشترک موبایل ایجاد می‌شود بر کسی پوشیده نیست و به همین دلیل شورایعالی فضای مجازی موضوع دو جلسه آخر خود را به ساماندهی این معضل اجتماعی در فضای مجازی اختصاص داد.
محتوای پیامکهای انبوه و تبلیغاتی نظارت می شود
طبق سیاستهای ساماندهی خدمات پیامکی ارزش افزوده و انبوه در شبکه‌های ارتباطی مصوب شد که هر گونه محتوا در خدمات پیامکی انبوه و ارزش افزوده پیامکی باید با رعایت قوانین و مقررات کشور و عدم مغایرت با ارزش‌های ایرانی – اسلامی باشد؛ همچنین مقرر شد به منظور پایش و نظارت محتوا، کارگروهی با مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضویت نمایندگان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت کشور، دادگستری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان تبلیغات اسلامی، نیروی انتظامی، نماینده دادستانی و مرکز ملی فضای مجازی، تشکیل شده و گزارش عملکرد آن هر ۶ ماه به دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی ارائه شود.
محمدرضا کشاورزی- معاون محتوای مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به جزئیات این آیین نامه به خبرنگار مهر گفت: پیش نویس آیین نامه ساماندهی و نظارت بر خدمات پیامکی سال گذشته در مرکز ملی فضای مجازی تدوین و در کمیسیون عالی ارتقای محتوای فضای مجازی، پس از چندین جلسه بحث و تبادل نظر با حضور اعضا از دستگاههای مختلف، به جمع بندی نهایی رسید؛ این آیین نامه در نهایت با تصویب اعضای شورایعالی فضای مجازی اواخر سال گذشته تصویب و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شد.
وی با تاکید براینکه وزارت ارشاد نقش محوری در اجرای مصوبه ساماندهی پیامک انبوه خواهد داشت و دبیرخانه اجرای این مصوبه در وزارت ارشاد ایجاد شده است، ادامه داد: از این پس وزارت ارشاد اجرای این آیین نامه را در برنامه دارد و مرکز ملی فضای مجازی نیز در این زمینه نقش نظارتی بر اجرای مصوبه ساماندهی پیامکهای انبوه و ارزش افزوده را خواهد داشت.
دبیر کمیسیون عالی ارتقای محتوا مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه تا یک سال قبل که مرکز ملی فضای مجازی به حوزه پیامک های انبوه و ارزش افزوده ورود کند هیچ نوع سازوکاری در کشور برای قوانین و مقررات در این بخش وجود نداشت، افزود: براین اساس جلسات متعددی با متولیان این بخش همچون وزارت ارشاد، وزارت ارتباطات، شرکتهای ارائه دهنده خدمات محتوا و اپراتورهای موبایل گذاشته شد و در نهایت جمع بندی برای تدوین آیین نامه آغاز شد که کلیات این آیین نامه پس از تصویب در کمیسیون ارتقای محتوای فضای مجازی، در دو جلسه شورایعالی فضای مجازی ارائه و به بحث گذاشته شد و در نهایت به تصویب رسید.
کشاورزی با اشاره به اعتراضاتی که از گذشته تاکنون در مورد پیامکهای انبوه و خدمات پیامکی از سوی مردم اعلام می شد، گفت: مشکلاتی از قبیل پیامکهای آزاردهنده و تلاش مشترکان برای لغو آنها، حذف پیامکهای اطلاع رسانی، هزینه های اضافی برای مشترکان از پیامک های ناخواسته و دریافت پیامک هایی که از نظر فرهنگی مغایر با فرهنگ کشور است از جمله معضلات جامعه است که سبب شد ساماندهی این بخش در دستور کار قرار گیرد.
وی با بیان اینکه تا قبل از ابلاغ این آیین نامه، خدمات پیامکی در کشور متولی خاصی نداشت و وزارت ارتباطات تنها مجری زیرساختهای ارائه این خدمات بود افزود: با ابلاغ این مصوبه جایگاه قانونی وزارت ارشاد به عنوان حاکمیت برای ساماندهی این بخش، تعیین شد.
جزئیات آیین نامه جدید برای پیامکهای تبلیغاتی
به گزارش مهر، در آیین نامه مصوب شورای عالی فضای مجازی، خدمات پیامکی در دو دسته خدمات پیامک انبوه که جنبه تبلیغاتی دارد و بدون درخواست مشترک ارسال می شود و هزینه ای برای مشترکان دربر نخواهد داشت و نیز پیامک های ارزش افزوده که به انتخاب مشترک خواهد بود و باید بابت آن هزینه پرداخت کند تقسیم شده است.
براساس سیاستهای مدنظر در این مصوبه، پیامک های انبوه با محتوای اطلاع رسانی و تبلیغاتی به دلیل حجم زیاد پس از ارسال تحت نظارت وزارت ارشاد قرار خواهند گرفت اما پیامک های ارزش افزوده پیش از ارسال باید تحت نظارت وزارت ارشاد قرار گیرد و پس از دریافت مجوز، امکان استفاده از آن برای مشترکان ممکن خواهد بود؛ همچنین طبق سیاستهای این مصوبه، شرکت های ارائه دهنده خدمات پیامکی باید براساس موازین نظام جمهوری اسلامی و پس از تایید وزارت ارشاد نسبت به ارسال پیامک اقدام کنند. در غیر اینصورت برای این شرکتها و حتی اپراتورهای تلفن همراه که بستر ارائه این سرویس را آماده کرده اند جرایمی در نظر گرفته شده است.
دبیر کمیسیون عالی ارتقای محتوا مرکز ملی فضای مجازی در این باره تاکید کرد: برای دریافت مجوز ارسال پیامک ارزش افزوده، اپراتورهای ارائه دهنده خدمات پیامکی قبل از ارسال پیامک، ملزم به ارائه بسته پیامکی به وزارت ارشاد هستند که این پیامک پس از ثبت و بررسی در سیستم آنلاین وزارت ارشاد، اجازه انتشار خواهد یافت.
وی از تشکیل کارگروه نظارت بر ارسال پیامک در وزارت ارشاد خبر داد و گفت: در این کارگروه که مسئولیت آن را مرکز توسعه رسانه های دیجیتال عهده دار است، نمایندگان دستگاههای مختلف از جمله وزارت ارشاد و وزارت بهداشت نیز عضو هستند و بر محتوای پیامک های ارزش افزوده قبل از ارسال نظارت خواهد داشت.
معاون مرکز ملی فضای مجازی احقاق و رعایت حقوق مشترکان را از جمله سیاست های مدنظر در این مصوبه برشمرد و به مهر گفت: محتوای پیامک های ارزش افزوده و انبوه چنانچه مغایر با موازین و مقررات مدنظر در مصوبه شورای عالی فضای مجازی باشند تخلف محسوب شده و اپراتورهای ارسال کننده، ارائه دهندگان این خدمات و حتی شرکت و یا سازمانی که این محتوا را ایجاد کرده است مشمول جریمه خواهد شد.
خدمات دهندگان پیامکی ملزم به دریافت مجوز از وزارت ارشاد شدند
کشاورزی از لزوم دریافت مجوز از وزارت ارشاد برای انتشار پیامکهای ارزش افزوده و تبلیغاتی خبر داد و تاکید کرد: شرکتهای خدماتی پیامکی باید با ارائه ضمانت نامه مالی از وزارت ارشاد مجوز بگیرند و در صورت تخلف مطابق آیین نامه با آنها برخورد صورت می گیرد.
وی با بیان اینکه سیستم به صورت آنلاین نسبت به ارائه مجوز بسته های پیامکی قبل از انتشار، اقدام می کند، گفت: در مصوبه تاکید براین است که مشخص شود ارائه دهندگان خدمات محتوا در حوزه پیامک آیا صلاحیت ارائه این خدمات را دارند و یا خیر.
کشاورزی در مورد مصادیق مورد توجه مصوبه ساماندهی پیامکهای تبلیغاتی و ارزش افزوده گفت: مصادیق به صورت جزئی در مصوبه شورای عالی فضای مجازی دیده نشده است اما آنچه که برخلاف موازین شرعی کشور باشد با آن برخورد خواهد شد. از طرفی راه اندازی کارگروه ساماندهی پیامکها در وزارت ارشاد با این هدف شکل گرفته تا با تدوین آیین نامه ای، مصادیق مجرمانه و ممنوعه مدنظر در پیامکها ذکر شود.
معاون مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه هم اکنون وزارت ارشاد برای این آیین نامه اجرایی مقدمات کار را فراهم کرده است، پیش بینی کرد که در سال جاری اجرای این آیین نامه رنگ عملیاتی به خود گیرد و ساماندهی فضای پیامکهای انبوه و ارزش افزوده در کشور انجام شود.
وی با تاکید براینکه نظارت قبل از ارسال پیامک ارزش افزوده و بعد از ارسال پیامک انبوه نظارت حاکمیت خواهد بود افزود: البته در این میان نظارت باید از سمت ارائه‌دهندگان خدمات نیز صورت گیرد .
دبیر کمیسیون عالی ارتقای محتوا مرکز ملی فضای مجازی به مهر گفت: در زمینه موضوع تعرفه پیامک های انبوه و ارزش افزوده با توجه به حقوق کاربر، هزینه های خدمات دهندگان و نیز سود حاصل از ارائه این خدمات، کارگروه پیامکهای ارزش افزوده ورود خواهدکرد و با توجه به منافع تمامی ذینفعان تعرفه گذاری را با هدف ترغیب برای تولید پیامک و محتوای مناسب فارسی اجرایی خواهد کرد. در این مصوبه بر ترغیب شرکتهای داخلی به تولید محتوای مناسب بومی از لحاظ کمی و کیفی تاکید شده است.
البته در مصوبه شورای عالی فضای مجازی نسبت به ایجاد راهکارهایی برای لغو و عدم دریافت این پیامک ها برای مردم تاکید شده و قرار است وزارت ارشاد سامانه ای را معرفی کند که مردم در صورت برخورد با پیامکهای خلاف موازین و مقررات، بتوانند موضوع موردنظر خود را گزارش کرده و یا نارضایتی خود را از دریافت این پیامکها اعلام کنند.
گزارش از معصومه بخشی پور
